قالب شعري غزل

غزل يكي از انواع قالب هاي شعري است كه در آن،مصراع اول شعر،با مصراع هاي زوج هم قافيه است.تعداد ابيات بايد حداقل پنج بيت و حداكثر پانزده بيت باشد.هر چند كه گاهي،غزل هايي شانزده تا نوزده بيتي نيز مشاهده مي شود،اما حداكثر ابيات در غزل به حالت معمول پانزده بيت است.

در صورتي كه غزلي،سه بيت يا چهار بيت باشد آن را غزل ناتمام گويند.

غزل در لغت به معناي عشق و عشق بازي است.

تاريخچه ي پيدايش غزل:

عده اي معتقدند در گذشته،ابيات آغازين قصيده را تغزل مي گفتند كه آن پيش درآمدي بر قصيده بود.اين تغزل از سوز و گدازي عاشقانه و احساسي برخوردار بود و باعث مي شد كه خواننده با خواندن آن،ذهن خود را آماده ي شنيدن بخش اصلي قصيده كند.به مرور،تغزل از قصيده جدا شد و خود تبديل به قالب شعري جداگانه اي شد و محبوبيتش از قصيده فراتر رفت.

اما عده اي به اين جمله ي بالا اعتقادي ندارند و معتقدند كه غزل از دل قصيده بيرون نيامده و خود قالب شعري مستقلي است.اين افراد به اشعار شاعران پارسي زبان نخستين همانند رودكي سمرقندي و شهيد بلخي و دقيقي طوسي استناد مي كنند كه از اين دو شاعر گرانقدر،غزل هايي بر جاي مانده است و غزل،همزمان با قصيده وجود داشته است.

نمي توان تاريخ دقيقي براي پيدايش قالب غزل مشخص كرد،ولي به يقين مي توان گفت كه غزل پيش از قرن ششم هجري وجود داشته است.

دوران طلايي غزل:

دوران اوج غزل را مي توان در حدود قرن هفتم و هشتم هجري و مربوط به سبك عراقي دانست.غزل در اين دوران،شهرت خود را مديون درخشش سعدي شيرازي و خواجوي كرماني و حافظ شيرازي است.

موضوع غزل:

الف:عشق به معشوق زميني

عشق،در گذشته و امروز،پركاربردترين موضوع غزل است.در غزل هاي آغازين زبان پارسي(قرن چهارم و اوايل قرن پنجم)درون مايه ي غزل فقط عشق و عاشقي بود.يعني شاعر فقط از عشق خود به معشوق زميني خود سخن به ميان مي آورد.اين عشق شامل وصف حالات معشوق،سنگدلي،هجران،گله از روزگار به خاطر نرسيدن به دوست و ... بود.

ب:عرفان

از اواخر قرن پنجم و آغاز قرن ششم،عرفان نيز به عنوان موضوعي جديد به غزل وارد شد و از آن پس بسياري از شاعران،عرفان را با غزل آميختند.در غزل عارفانه،شاعر از معبود و معشوق آسماني سخن مي گويد،دنيا را بي ارزش مي داند و تمام توجه خود را به خدا معطوف مي كند.در اين مورد مي توان سنايي غزنوي را نام برد.

ج:تلفيق عرفان و عشق زميني

شاعري هم چون حافظ شيرازي،محتوايي جديد به غزل مي بخشد و غزل را به حالتي جديد به نمايش مي گذارد و آن آميختگي عرفان و عشق در غزل است.در اشعار حافظ،معشوق را هم مي توان آسماني دانست و هم زميني.

د:مسائل اجتماعي و ملي

از دوران مشروطه به بعد،با توجه به حساسيت بالاي سياست در كشور و منطقه،شعر نيز به دفاع از ميهن و اجتماع پرداخت.در اين بين غزل، بيش از پيش مورد توجه شاعران قرار گرفت و موضوعات اجتماعي،سياسي و ملي بدان راه يافت.فرخي يزدي از جمله ي اين شاعران است.

از معروفترين غزلسرايان زبان پارسي،مي توان به شاعران زير اشاره كرد:

حافظ شيرازي،سعدي شيرازي،مولانا جلال الدين(مولوي)،عطار نيشابوري،سنايي غزنوي،خواجوي كرماني،فخرالدين عراقي،بيدل دهلوي،صائب تبريزي،فرخي يزدي،ميرزاده عشقي،رهي معيري،شهريار تبريزي،سيمين بهبهاني،

به نام يزدان بي همتا

قالب شعري قصيده

قصيده شعري است بر يك وزن و قافيه، با مطلع مصرع( هر دو مصراع اول آن شعر قافيه دارد )كه درباره ي موضوعاتي نظير:ستايش يا نكوهش،مدح،هجو،پند و اندرز،مسائل اجتماعي،اخلاقي،تعليمي و...است. قصيده حداقل داراي" پانزده "يا" شانزده بيت" و به طور متوسط داراي" بيست تا هفتاد يا  هشتاد" بيت مي باشد.زياد يا كم بودن قصيده ها به" اهميت موضوع"،قدرت شاعر"،"نوع قافيه و اوزان شعري"بستگي دارد به طوريكه در ديوان بعضي از قصيده سرايان  قصيده هايي حدود" صد و هفتاد" تا "دويست بيت" وجود دارد.

تاريخچه ي پيدايش قصيده:

  قصيده از قرن سوم هجري به تقليد از شعر عربي،در زبان فارسي پديد آمد و از همانزمان تاكنون دستخوش تغيرات شده است.موضوع قصيده در زمان هاي متفاوت،بدينگونه بوده است:

۱- در در روزگار سامانيان،مدح و ستايش در حد ميانه(اعتدال) بود.

۲-در دوران غزنوي و سلجوقي،موضوع آن مدح و ستايش ولي در حدافراط(مبالغه)بود.

۳-"ناصر خسرو" قصيده را مطابق با آيين و مباني " اسماعيليان" نمود.

۴-"سعدي" و"سيف فرغاني "از اين قالب براي "انتقادهاي اجتماعي و اخلاقي" خود استفاده مي كردند.

۵-از دوران"مشروطه" به بعد قصيده بوي" ملي وميهني"" بهخود مي گيرد و احساسات مردم را بر مي انگيزد مثل قصيده هاي "ملك

 الشعراي بهار" كه در مورد مسائل ملي و آزادي است.

ويژگي هاي قصيده و تفاوت آن با غزل:

از نظر ظاهري تنها تفاوت قصيده با غزل "تعداد ابيات"است.

قصيده از هفت بخش  تشكيل شده كه به ترتيب عبارتند از:

۱- مطلع:بيت نخست قصيده مطلع نام دارد كه هر دو مصراع قافيه دارد. ۲-تغزل:به مقدمه ي قصيده تغزل گويند و موضوع آن عشق،ياد جواني ،وصف طبيعت و... مي باشد.

۳-تخلص:معمولآيك تك بيتي است كه هر دو مصراع آن قافيه دارد و  در بين قصيده مي آيد و شاعر به وسيله يآن از مقدمه بيرون مي آيد و شروع به گفتن اصل موضوع مي كند.

۴-تنه ي اصلي قصيده:كه حاوي مقصود اصلي شاعر است.

۵-شريطه و دعا:كه در آن شاعر مقصود و ممدوح خود را ستايش ميكند.

۶-تجديد مطلع:اگر در بين قصيده بيت مصرعي ديديم،مي گوييم كه شاعر تجديدمطلع كرده است،تجديد مطلع دو دليل دارد:الف:شاعر بخواهد از مطلبي به مطلب ديگر برود.ب:شاعربخواهد از قافيه هاي قبلي استفاده كند.

۷-مقطع:به بيت پاياني قصيده مقطع گويند.

يادآوري:تغزل،"تخلص"،"تجديد مطلع"و"مقطع"اختياري است و شاعر مي تواند آن را در قصيده

نياورد.

فرخي سيستاني،منوچهري دامغاني،خاقاني شرواني،سعدي شيرازي، ملك الشعراي بهار،اميري فيروز كوهي،مهرداد

اوستا و...از قصيده سرايان مشهور اند.

ابياتي از قصيده ي پيري و ياد جواني،سروده ي سعدي:

بس بگرديد و بگردد روزگار

دل به دنيا در نبندد،هوشيار

اي كه دستت مي رسد كاري بكن

پيش از آن كز تو نيايد هيچ كار

اينكه در شهنامه ها آورده اند

رستم و رويينه تن،اسفنديار

تا بدانند اين خداوندان ملك

كز بسي خلق است دنيا يادگار

اينهمه رفتند و ماي شوخ چشم

هيچ نگرفتيم از ايشان اعتبار

اي كه وقتي نطفه بودي بي خبر

وقت ديگر طفل بودي شير خوار

مدتي بالا گرفتي تا بلوغ

سرو بالايي شدي سيمين عذار

هم چنين تا مرد نام آور شدي

فارس ميدان و صيد و كارزار

آنچه ديدي بر قرار خود نماند

وينچه بيني هم نماند برقرار

دير و زود اين شكل و شخص نازنين

خاك خواهد بود و خاكش غبار

گل بخواهد چيد بي شك باغبان

 ور نچيند،خود فرو ريزد ز بار

اينهمه هيچ است چون مي بگذرد

تخت و بخت و امر و نهي و گير و دار

نام نيكو گر بماند ز آدمي

به كز او ماند سراي زر نگار

سال ديگر را كه مي داند حساب؟

يا كجا رفت آنكه با ما بود پار؟

خفتگان بيچاره در خاك لحد

خفته اندر كله ي سر سوسمار

صورت زيباي ظاهر هيچ نيست

اي برادر سيرت زيبا بيار

آدمي را عقل بايد در بدن

ورنه جان در كالبد دارد حمار

چون خداوندت بزرگي داد و حكم

خرده از خردان مسكين درگذار

شكر نعمت را نكويي كن كه حق

دوست دارد بندگان حقگذار

لطف او لطفيست بيرون از عدد

فضل او فضليست بيرون از شمار

نام نيك رفتگان ضايع مكن

تا بماند نام نيكت پايدار

با بدان بد باش و با نيكان،نكو

جاي گل،گل باش و جاي خار،خار

ديو با مردم نياميزد،مترس

بل بترس از مردمان ديوسار

هر كه دد يا مردم بد پرورد

دير زود از جان برآرندش دمار

جشنواره اي به نام جابربن حيان

راهنماي پروژه هاي علمي

برگرفته از كارگاه هاي آموزشي استاد بزرگوار جناب آقاي موسوي

مدرس كشوري وزارت آموزش و پرورش

همكار : خانم زهرا فتحي

نويسنده : سهيلا احمدي

فهرست

مقدمه............................................................................................................................................................................4-3

اهداف ...............................................................................................................................................................................5

سخني با والدين.................................................................................................................................................................6

معرفي جشنواره................................................................................................................................................................7 

نقش والدين.......................................................................................................................................................................8

تعربف پروژه علمي............................................................................................................................................................9

نوع پروژه با تفكيك هر پايه...........................................................................................................................................10

عناصرپروژه براي ارايه به نمايشگاه..........................................................................................................................12-11

تابلو نمايش...............................................................................................................................................................15-13

2عنصري كه برخي پروژه ها دارند...........................................................................................................................18-16

انواع پروژه هاي علمي(طبقه بندي).........................................................................................................................20-19

تابلو طبقه بندي...............................................................................................................................................................21

معيار ارزيابي توصيفي پروژه طبقه بندي)..............................................................................................................24-22

فرم داوري كيفي پروژه طبقه بندي)..............................................................................................................................25

پروژه هاي نمايش علمي(تحقيق/مدل/نمايش)......................................................................................................27-26

تابلو نمايش پروژه نمايش علمي.....................................................................................................................................28

معيار ارزيابي توصيفي نمايش علمي.......................................................................................................................31-29

فرم داوري كيفي نمايش علمي.......................................................................................................................................32

پروژه آزمايش..........................................................................................................................................................34-32

چك ليست پروژه آزمايش.....................................................................................................................................37-35

نمونه چك ليست آزمايش.............................................................................................................................................38

گزارش كتبي ...........................................................................................................................................................40-39

تابلونمايش آزمايش.........................................................................................................................................................41

جدول زمانبدي آزمايش..........................................................................................................................................44-42

فرم داوري كيفي آزمايش...............................................................................................................................................45

معيار ارزيابي توصيفي آزمايش...............................................................................................................................47-46

پروژه طراحي وساخت....................................................................................................................................................48

گزارش كتبي طراحي وساخت.................................................................................................................................50-49

چك ليست طراحي وساخت...................................................................................................................................53-51

تابلو نمايش طراحي وساخت..........................................................................................................................................54

جدول زمانبندي طراحي وساخت...........................................................................................................................57-55

معيار ارزيابي توصيفي طراحي وساخت.................................................................................................................59-58

فرم داوري كيفي طراحي وساخت...................................................................................................................................60

منبع نويسي.................................................................................................................................................................... 61

نمودارها....................................................................................................................................................................64-62

ابعاد تابلو.........................................................................................................................................................................65

مقدمه

معمولا از دوره تحصيلي ابتدايي به عنوان دوره تولد دانايي در كودكان ، تبلور آگاهي ها و دوره گام گذاشتن در مسير كنجكاوي ياد مي شود؛ جشنواره جابربن حيان مسيري براي رشد و تكامل فكري ، ذهني و عملي كودكان است و آن هم زمينه ساز حس كنجكاوي ، جستجو گري ، كار بست عملي و مهارت هاي ارتباطي مثل حواس پنجگانه ، توان خلاقيت و انگيزش كار عملي در دوره ابتدايي مي باشد. 

دانشمندان كوچك از نوع دانش آموز چشم انداز پيشبرد تحول و پيشرفت هاي علمي و فناوري در جامعه آينده خواهد بود و راهبرد و شعار امروز ما در آموزش و پرورش توجه به كيفيت بخشي است و مصاديق كيفيت بخشي را مي توان در آموختن عملي، توانايي خلق ، ايجاد ودر نهايت به كار بستن آموخته ها در زندگي معنا كرد. 

شوق آغاز كردن، جرات ورزي و خطر كردن، هيجان عمل، به كار خود باليدن و رقابت براي كسب امتياز همگي از تفاوت هاي ماهوي جشنواره جابربن حيان نسبت به ساير جشنواره ها محسوب مي گردد. 

هر كدام از جشنواره ها فلسفه اي داشته و معمولا جشنواره هايي چون خوارزمي ،فارابي براي سنين بزرگسال برگزار مي گردد و جشنواره جابربن حيان تنها جشنواره اي است كه براي سنين پايين تر و آموزش ابتدايي طراحي شده است. 

جشنواره هاي سنين بالاتر براي پاسخگويي به سوال «چه كرده اي؟» برگزار مي گردد و جشنواره جابربن حيان تلاشي براي جوابگويي به پرسش «چه مي كني؟» مي باشد. 

برگزاري اين گونه جشنواره ها و مسابقات علمي و عملي زمينه ساز پويايي فكري ، نشاط تحصيلي در آموزش و پرورش مي باشد . تقويت فعاليت هاي  گروهي مقدمه اي براي افتخار آفريني در عرصه هاي مختلف توليد علم و موفقيت در جشنواره هاي بزرگ علمي و المپيادها مي باشد. به همين سبب از تلاشهاي كليه همكاران در سراسركشور وبه ويژه جناب اقاي موسوي مدرس كشوري وزارت آموزش وپرورش ومسوولين اجرايي استان فارس جناب آقاي جمشيدي معاونت آموزش ابتدايي اداره كل استان فارس،جناب آقاي فرجي رييس محترم تكنولوژي اداره كل  استان وسركارخانم فتحي كارشناس تكنولوژي استان كمال سپاسگزاري بعمل مي آيد.  

نصراله ترابي 

معاونت آموزش ابتدايي ناحيه2 استان فارس

آشنايي با طرح جابربن حيان

        :  اهداف طرح

    سنگ بناي پژوهش دانش آموزي

    تقويت مهارت هاي IT 

    تحقق اهداف دوره ابتدايي

    تقويت مهارتهاي زندگي

    شناسايي استعدادها و كار آفريني

    موقعيتي مناسب براي ارزشيابي توصيفي  

والدين محترم

سلام

فرزند شما قـرار اسـت بـا انجـام يـك پـروژه علمـي در نمايشگاه مدرسه شركت نمايد . شركت در اين فعاليت علمي اثـري مانـدگار در يـادگيري فرزنـد شـما خواهـد گذاشت و به عنوان رويدادي جالب و و خاطره انگيـز در خاطرات او خواهد مانـد . هـدف ايـن اسـت كـه دانـش آموز ضمن لذت بردن از يك فعاليـت علمـي مهارتهـاي فكري و عملي دانشمندان را تجربه نموده و فرا گيـرد . در طول چند هفته اي كه فرزندتان درگير ايـن فعاليـت علمي مي شود ؛ سـعي خواهـد كـرد پـروژه اي علمـي را طراحي نموده و با استفاده از روش علمي جـواب سـؤال خود را پيـدا كنـد . ايجـاد تفكـر خلاقانـه ، مهـارت حـل مســئله و همچنــين تقويــت مهــارت هــاي نوشــتاري و گفتاري از ديگر اهداف پروژه علمي است . لازم به ذكر است ، دانـش آمـوزان بـراي انجـام پـروژه خود جزوه ها و دستورالعمل هـايي را دريافـت خواهنـد كرد كه آنها را در انجـام مراحـل مختلـف يـاري خواهـد كرد و همراهي شما كمك مي كند كار دانش آمـوز بـه موقع شروع و در زمان مقرر به پايان رسد . از آنجايي كه بيشتر كار پروژه ي علمي خارج از مدرسه و در خانه انجام مي شود از شما مي خواهيم كه در طول انجام پروژه فرزند خود را تشويق كنيد و بر پيشـرفت او نظارت داشته باشيد.  

حمايت شما كليد موفقيت پروژه ي او اسـت؛ امـا تقاضـا داريم كه ميزان راهنمايي و مشاركت شـما در پـروژه ي فرزندتان تا حدي باشد كه اجراي پروژه توسط خـود او انجام گيرد و به حق او كه همان « پيشـرفت يـادگيري » است خللي وارد نشود . به اين مطلب مهم توجـه داشـته باشيد كه دانش آموز بايد شخصاً با مسائل روبرو شود و براي حل آنها كوشش نمايـد و فقـط در صـورت نيـاز از راهنمــايي مــا (والــدين و معلمــان ) بهــره منــد شــود . فرزنــدتان را در مواقــع لازم راهنمــايي كنيــد امــا اجــازه دهيد كه كليت پروژه بازتابي از تـلاش و برنامـه ر يـزي خود او باشد.  

اين نكته را هم به خاطر داشته باشيد كه هزينه ي زيـاد عامل موفقيـت يـك پـروژه نيسـت و در صـورت اتخـاذ روش درست حتي با صرف چند صد تومان هم مي توان يك پروژه ي موفق انجام داد.  

در صـورت مـبهم بـودن موضـوع پـروژه ي فرزنــدتان ، آموزشگاه آمادگي دارد كه با ارائه اطلاعات و راهنمـايي هاي لازم شما را ياري نمايد . جهان آينده در دست فرزندان ماست و آنان با چشـيدن لــذّت فعاليــت علمــي ، كشــفيات جديــد را در آن رقــم خواهند زد.  

به اميد ديدار شما و فرزندتان در نمايشگاه علمي.  

* معرفي جشنواره * 

جشنواره جابر بن حيان يك رقابت سالم و هيجان انگيز علمي بين دانش آموزان دوره ابتدايي است كـه طـي آن پروژه هاي علمي دانش آموزان در قالب نمايشگاه هـاي علمــي ارائــه و داوري مــي شــود . ايــن نمايشــگاه هــا در ســطوح آموزشــگاهي ، منطقــه اي ، اســتاني و كشــوري برگزار خواهد شد.  

*نمايشگاه علمي * 

دانش آموزان محصول فعاليتهاي علمي خـود را ابتـدا در قالب يـك نمايشـگاه علمـي در آموزشـگاه بـه معـرض نمايش و داوري مي گذارند و طـي مراحـل بعـد، پـروژه هاي برگزيـده آموزشـگاه بـه نمايشـگاه علمـي منطقـه، پروژه هاي برتر منطقه به نمايشـگاه علمـي اسـتان و در نهايــت پــروژه هــاي برتــر اســتان بــه نمايشــگاه علمــي كشوري راه خواهند يافت.   

كدام يك از انواع پروژه مهمتر است ؟

انواع 6 گانه پروژه هريك در جايگاه خود اهميت و فوائد آموزشي خود را دارد لذا نبايد نگـاه بـه ايـن موضـوع كـه در نمايشگاه كشوري تنها پروژه هاي آزمايش و طراحي و ساخت پذيرفته مي شوند باعث ايجاد اين تصور غلـط شـود كـه تنها همين نوع پروژه ها مهم و مفيد هستند . براي يك دانش آموز اول ابتدايي متناسب بـا اهـدافي كـه تعريـف كـرديم انجام يك پروژه جمع آوري و طبقه بندي بهترين گزينه است و اهداف پروژه علمي را در رابطه با او محقـق مـي كنـد.  

پس والدين عزيز بهتر است به جاي انديشيدن به رقابت در نمايشگاه به نيازها و توان كودك خـود بينديشـند و اين تصور درست را ايجاد كنند كه نوع پروژه و جايزه بردن مهم نيست بلكه هـركس بتوانـد يـك پـروژه را متناسـب بـا علاقه و توان خود انجام دهد و در نمايشگاه مدرسه شركت كند برنده شده اسـت . يكـي از علـل پـذيرفتن پـروژه هـاي آزمايش و طراحي و ساخت در مرحله كشوري اولا جامعيت اين نوع پروژه از نظرتحقق اهداف آموزشي اسـت و ثانيـا اين است كه اغلب ، دانش آموزان پايه هاي چهارم و بالاتراين نوع پروژه ها را انتخاب مي كنند و ايـن دانـش آمـوزان براي شركت در يك نمايشگاه آن هم در سطح كشوري آمادگي بيشتري نسبت به پايه هاي اول تا سوم دارنـد . بنـابراين معلمان و والدين عزيز توجه داشته باشند كه نوع پروژه اهميت زيادي ندارد بلكه علاقه و توان دانش آموز و نحوه اجراي پروژه ميزان تحقق اهداف را تعيين خواهد نمود .

نقش والدين درجشنواره علمي جابربن حيان

·       ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭﺍﻟﻌﻤﻞ ﻫﺎﻱ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﭘﺮﻭﮊﻩ ﻋﻠﻤﻲ 

· ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﭘﺮﻭﮊﻩ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﻓﺮﺩ ﻣﻄﻠﻊ   

· ﺗﺪﺍﺭﻙ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﻭ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ  

· ﺑﺮﺩﻥ ﺩﺍﻧﺶ ﺁﻣﻮﺯ ﺑﻪ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﺘﺨﺼﺺ   

· ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻛﺮﺩﻥ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ ﭘﺎﺭﻛﻴﻨﻚ ﻳﺎ ﺍﺗﺎﻕ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺎﺭ ﻛﺮﺩﻥ ﺩﺍﻧﺶ ﺁﻣﻮﺯ ﺭﻭﻱ ﭘﺮﻭﮊﻩ   

· ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻥ ﻋﻼﻗﻪ ﻭ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺩﺍﻧﺶ ﺁﻣﻮﺯ ﺑﻪ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭘﺮﻭﮊﻩ    

· ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﻳﻤﻨﻲ ﺩﺍﻧﺶ ﺁﻣﻮﺯ ﻭ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﺍﻭ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﻮﺭﺍﻟﻌﻤﻞ ﻫﺎﻱ ﺍﻳﻤﻨﻲ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎﻩ

· ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﻳﺰﻱ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺯﻣﺎﻥ ﻫﺎﻱ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﭘﺮﻭﮊﻩ ﻭ ﺍﺗﻤﺎﻡ ﺁﻥ ﻫﺎ 

· ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺍﻣﻼ ﻭ ﻧﮕﺎﺭﺵ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎﻱ ﺗﺎﺑﻠﻮﻱ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻭ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻛﺘﺒﻲ

· ﮔﻮﺵ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺕ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﻓﺮﺯﻧﺪﺷﺎﻥ  ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ  ﭘﺮﻭﮊﻩ 

· ﺩﺭﻙ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻛﻪ ﺩﺍﻧﺶ ﺁﻣﻮﺯ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮﺩﺵ ﭘﺮﻭﮊﻩ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ . ﻫﺪﻑ ﺍﺻﻠﻲ ﭘﺮﻭﮊﻩ ﻋﻠﻤﻲ ﺍﻳﻦ ﺍﺳـﺖ ﻛﻪ ﺩﺍﻧﺶ ﺁﻣﻮﺯ ﻣﻬﺎﺭﺕ ﻫﺎﻱ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻣﻮﺯﺩ ، ﺭﻭﺵ ﻋﻠﻤﻲ ﺭﺍ ﺑﻔﻬﻤﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮﺩﻥ ﻟﺬﺕ ﺑﺒﺮﺩ .

· ﺩﺭﻙ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻛﻪ ﻻﺯﻡ ﻧﻴﺴﺖ ﭘﺮﻭﮊﻩ ﻋﻠﻤﻲ ﮔﺮﺍﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺷﺪ .  

 تعريف پروژه علمي

پروژه علمي عبارت است از گردش علمي انفرادي يا گروهي دانش آموزان درباره يك موضوع معين كه آنان ضمن اين كوشش هيجان انگيز علمي، كار يك دانشمند را انجام مي دهند و نگرش ها و مهارت هاي
علمي او را پيدا مي كنند. يعني دانش آموزان سعي مي كنند به دقت مشاهده كنند.سؤال كنند، جمع آوري اطلاعات كنند، فرضيه بسازند ، آزمايش كنند و نتايج كار علمي خود را جمع بندي و ارائه نمايند.

* موضوع پروژه و پايه هاي تحصيلي تحت پوشش

در اين طرح، يك پروژه داراي ماهيت علمي و تجربي بوده و دانش آموز را با روش علمي آشنا مي نمايد و موضوع آن از محتواي كتاب هاي درسي و يا آزاد مي باشد. دانش آموزان در همه پايه هاي تحصيلي به صورت انفرادي يا گروهي پروژه انتخاب نموده و در نمايشگاه علمي آموزشگاه شركت مي كنند. دانش آموزان بهتر است درزمينه هاي مورد علاقه خود، موضوع انتخاب كنند و به پژوهش بپردازند. به طور مثال دانش آموزي مي تواند در مبحث گياهان بسته به علاقه مندي خود يكي از انواع پنج گانه پروژه را انتخاب و اجرا نمايد.

دانش آموزان ترغيب شوند كه بيشتر پروژه هايي را كه در جهت رفع مشكلات و نياز هاي روزمره زندگي ، آموزشي ، جامعه و كشور باشد را انتخاب نمايند. مثلا براي جلوگيري از استفاده از موبايل هنگام رانندگي چه راه كاري داريد؟ ، يا با كمك نمايش علمي، يك اصل علمي را براي همكلاسي هايش قابل فهم تر نمايد.يا با انجام يك آزمايش صحت يك اصل علمي را به اثبات برساند.

نوع پروژه با تفكيك هرپايه

عناصرپروژه علمي براي ارايه به نمايشگاه:

2عنصر كه حتما تمام پروژه ها بايد داشته باشند :

1.دفتر كار نما:
يك دفتر غير رسمي است كه تمامي اتفاقات مهم در طول پروژه در آن ثبت مي شود .مانند  : مصاحبه ،تحقيق ،آزمايش، جستجو در سايت ، پرسش وپاسخ ،نتايج ،اندازه گيري وغيره در واقع دفتر كارنما يك دفتر يادداشت مهم وخودماني است براي مديريت وجمع آوري مطالب واتفاقات مهم پروژه ،كه از پراكندگي روند كار در طول انجام پروژه  جلوگيري مي كند(فراموش نكردن مراحل )

دفتركارنما مسير حركت شما را ازآغاز تا پايان  نشان مي دهد ( موضوعي كه به ويژه براي بازديد كنندگان اهميت دارد).  يادداشت كردن را از زماني آغاز كنيد كه  جستجوي موضوع  پروژه را شروع مي كنيد .
اتفاقات را به صورت روزانه يادداشت كنيد و هر مطلبي را كه وارد دفتر مي كنيد تاريخ گذاري نموده و بنويسيد، كه چه قدر وقت صرف آن كرده ايد.
نتايج آزمايشات ، فهرست  مواد مورد استفاده ، يادداشت هاي مربوط به تحقيق زمينه اي و مشخصات منابع مورد استفاده را به دقت در آن ثبت كنيد.
هر مشكلي را كه در جريان كار با آن مواجه مي شويد يادداشت كنيد.
  راه حل هايي را كه براي غلبه بر مشكلات به كار گرفته ايد يادداشت كنيد.
همواره از مراحل مختلف پروژه خود عكس بگيريد تا بتوانيد يك گزارش تصويري از تلاش هايتان را به ديگران نشان دهيد.

نكات مهم در نوشتن دفتركارنما:

_ذكر مشخصات دانش آموز و پروژه و شماره تماس والدين در صفحه نخست ضروري مي باشد.

-        خوانا و تميز بنويسد .

-        تاريخ و زمان فراموش نشود .

-        سعي نكنيد دفتر كارنما را پاكنويس كنيد .

-        دفتر كارنما همزمان با انجام پروژه تكميل مي شود نه در پايان پروژه .

-        مشاهدات مربوط به پروژه را دقيق بنويسيد .

-        همه جزييات حتي مشكلات و شكستهاي حين پروژه نيز يادداشت شود .

-        اطلاعات و يافته هاي خود را از سايتها و كتابها و افراد مطلع كسب كرديد يادداشت كنيد .

-        يادداشت هاي روز قبل را مطالعه كنيد تا گزارشهاي بهتري بعد از اين بنويسيد .

-        فعاليتها را طوري يادداشت كنيد تا كارهاي انفرادي و گروهي مشخص باشد .

-        از يادداشت مطالب غير مرتبط به پروژه پرهيز كنيد .

      -  ايده ها و برنامه هاي روز هاي بعد را يادداشت كنيد تا فراموش  نكنيد .

- براي دفتر كارنما خود مي توانيد فهرست تهيه كنيد و با توجه به نوع پروژه بخشها و مراحل انجام كار را در دفترچه يادداشت  جدا كنيد.

2)تابلوي نمايش :

اين قسمت مهم ترين بخش پروژه در نمايشگاه است كه همه پروژه ها بدون استثنا آن را دارند .

تابلوي نمايش رسانه دانش آموز در ارايه مطالب پروژه است كه مديريت آن بر خلاف ساير رسانه ها به عهده مخاطب است .(چه ميزان از وقت خود را صرف مطالعه آن نمايد )

رعايت نكات درون تابلو در جذب مخاطب و موفقيت دانش آموز بسيار موثر است . در يك پروه، تابلوي نمايش مهم است ولي هدف نيست اين تابلو پنجره اي ارتباطي براي ورود مخاطب به پروژه است . چه بسا پروژه اي كه خوب انجام شده باشد ولي اين راه ارتباطي (تابلو) خوب ساخته نشده باشد ،  باعث ناكامي در جذب و انتقال پيام به مخاطب مي شود . تابلو نمايش بايد خوب تدوين گردد به اين معني كه بين 3 تا 5 دقيقه مخاطب بتواند مطالب را بخواند و خسته و سردرگم نگردد .

نوع تابلوي نمايش : هر نوع مقوايي كه خود ايستايي داشته باشد ، گران نباشد ( چون يكبارمصرف است و بعد دور انداخته ميشود )وبا تا زدن آن را بصورت يك پنجره باز درآورد.

ابعاد تابلوي نمايش : حداكثر 120 در 90  و حداقل :(100در70) آن قدر كوچك نباشد كه بين تابلوهاي ديگر گم شود ويا اينكه جا براي ارايه مطالب نداشته باشد . مثلا در  پروژه هاي آزمايش و طراحي و ساخت مطالب بيشتري براي ارايه وجود دارد كه ترجيحا از ابعاد 120 در 90  استفاده مي گردد .

مشخصات دانش آموزان بالا و سمت چپ تابلو نمايش قرار مي گيرد.

نام و نام خانوادگي دانش آموزان

پايه تحصيلي

معلم راهنما

نام مدرسه

منطقه

عنوان پروژه

توجه توجه :

تابلوي نمايشي جذاب و موثر است كه بتواند بين سه عنصر عكس ، نوشتار ، فضاي خالي تعادل ايجاد كند فضاي خالي كار كرد خاص خود را دارد :

§       نبايد خيلي زياد و يا خيلي كم باشد .

§       تك رنگ باشد( تا ايجاد خستگي نكند )

§       زبان تصاوير بايد گوياي مراحل پروژه باشد و در جاي مناسب خود قرارگيرد .

§       نوشته ها بهتراست بر اساس ابعاد تابلو و روي كاغذ سفيد با حاشيه رنگي ( ساده ولي جذاب ) باشد . نوشته ها بايد پيام را به صورت روشن بيان كند . برعكس ، اريب ويا دفترچه اي نباشد (لايه لايه اي )

§       در مرحله آموزشگاه مي تواند نوشته ها تايپي نباشد تا معلم بتواند يك آزمون عملكردي و نوشتاري از دانش آموز داشته باشد (اين قسمت مي تواند فعاليت دست ورزي دانش آموز را تقويت كند )

§       دانش آموز مي تواند با استفاده از خلاقيت خود و با رعايت اين نكات نوشته ها را روي تابلو قرار دهد به شرطي كه فهم مخاطب را دشوار نسازد.

§       اندازه تايپي نوشته هاي روي تابلو حداقل فونت 16 باشد تا از فاصله يك متري راحت خوانده شود .

§       فونت تيترها : بين 22_23

§       فونت عنوان : 70 تا 80 (بزرگترين نوشته به روي تابلو )

§       فونت گزارش كتبي : 12 تا 14 مناسب مي باشد

عنوان : اولين نوشته كه مخاطب را جذب مي كند عنوان است در عين حال آخرين نوشته اي است كه بر روي تابلو ثبت مي شود و تنها قسمتي است كه جايش روي تابلو ثابت است و تغيير نمي كند . دليل انتخاب فونت 70_80 براي عنوان اين است كه از فاصله 4 متري به راحتي ديده شود .

بهتراست عنوان دريك فضاي ساده و قابل ديد از دور باشد . فاقد تزيين و در بالاترين قسمت وسط تابلو نصب شود .

توجه : عنوان جذاب اختياري مي باشد ولي هرتابلوي پروژه بايد عنوان داشته باشد و خود دانش آموز تصميم مي گيرد چه عنواني را انتخاب كند .

2 عنصري كه تنها برخي از پروژه ها دارند:

2-1) موادنمايشي : ( وسايل ..كلكسيون...ويا موادآزمايشي كه كنار تابلو براي ارايه قابل فهم ترمطالب به مخاطب قرار مي گيرد.) مواد نمايشي و آزمايشي شامل مواد ساخته شده توسط دانش آموز و موادي كه با آن آزمايش انجام مي دهد و يا يك واقعيت علمي را نشان مي دهد.

اين قسمت از پروژه اختياري مي باشد ولي از آنجايي كه دانش آموز در پايه ابتدايي درمرحله تفكر عيني است وهرچه را بتواند لمس كند بهتر ياد مي گيرد.پس بهتر است ( با در نظرگرفتن شرايط ايمني وخطر زا نبودن ) در كنار تابلو قرار داده شود.

2-2)گزارش كتبي : يك نوشتاررسمي است كه اگر مخاطب بخواهد مطالب بيشتري از آنچه در تابلو هست را مطالعه كند به  آن مراجعه مي كند.در گزارش كتبي دانش آموز ياد مي گيرد يك مقاله علمي ويا يك گزارش علمي را چگونه طراحي وتنظيم نمايد.(كه كمك قابل توجهي براي ارايه دروس تخصصي مانند علوم تجربي ومطالعات اجتماعي به دانش آموز مي كند).

§       گزارش كتبي به ديگران كمك مي كند كه در مورد كارعلمي شما مطالب بيشتري را بخوانند..

§       اطلاعات گزارش كتبي خود را از دفتر كارنما استخراج كنيد.

§       گزارش كتبي فقط براي پروژه هاي آزمايش وطراحي وساخت ضروري  است  و آماده سازي آن كار دشواري نبوده و  فقط مستلزم كنار هم گذاشتن اطلاعاتي است كه شما در طول انجام  پروژه،  جمع آوري نموده ايد.

§       اين گزارش با احتساب صفحه عنوان براي پروژه ازمايش حد اكثر بايد 9 صفحه  وبراي پروژه طراحي وساخت 14-18صفحه باشد.

§       گزارش كتبي شامل اين قسمت ها خواهد بود و هر يك از اين مطالب بايد در صفحه مربوط به خود  قرار  بگيرد:( نمونه براي پروژه آزمايش )

سؤال پروژه : باز گو كننده موضوع آزمايش شما است و در قالب يك جمله پرسشي بيان مي شود.

تعاريف : دراين قسمت متغيرهاي مستقل ، وابسته و كنترل شده را تعيين مي كنيد

فرضيه : پيش بيني شما از نتايج آزمايش

صفحۀ 1 (جلد گزارش محسوب مي شود ) عنوان : بايد شامل اين موارد باشد : عنوان پروژه(با قلم درشت )  ترجيحاً عكسي از آزمايش شما ، و در پايين آن : نام و نام خانوادگي ، پايه ، مدرسه ، معلم راهنما و تاريخ

صفحه 2 سؤال پروژه-تعاريف-فرضيه

صفحه 3  ( حداكثر تا صفحه 5 ) تحقيق زمينه اي : بازگو كننده مطالبي است كه شما در جريان تحقيق از منابع اطلاعاتي ( كتابخانه ، جستجوي اينترنتي و يا مصاحبه با افراد متخصص ) در ارتباط با موضوع خود پيدا كرده ايد . ( مي تواند بيش از يك صفحه و حداكثر 3 صفحه باشد )

صفحه 6   مواد و روش كار: شامل فهرستي از مواد استفاده شده شما و شرح گام به گام فعاليت هايي است كه در جريان آزمايش انجام داده ايد.

صفحه 7   نتايج  : شامل داده هايي مي شود كه از انجام آزمايش به دست آورده ايد و بايد آنها را در قالب يك جدول يا نمودار ارائه كنيد . به علاوه دو يا سه جمله هم در باره دادهايتان توضيح دهيد.

صفحه 8: نتيجه گيري: اين قسمت خلاصه اي است از آنچه كه شما از آزمايشتان دريافته ايد . در اينجا به مسئله اي كه در ابتدا طرح كرده ايد پاسخ مي دهيد و با مقايسه فرضيه خود با  نتايج به دست آمده از آزمايش تحليل مي كنيد كه آيا فرضيه شما تاييد شده است يا خير

ايده هايي براي تحقيق بيشتر : در بعضي از پروژه هاي علمي نمايشگاهي لازم است ، شما زمينه هاي پژوهشي بيشتر كه ممكن است قصد داشته باشيد براساس آنچه از آن پروژه آموخته ايد ، دنبال نماييد ، مطرح و در بارۀ آن بحث كنيد .( اختياري )

صفحه 9: كتابشناسي (منابع) - سپاسگزاري

اطلاعات تابلوي نمايش شما نبايد دقيقاٌ همان مطالبي باشد كه در گزارش كتبي شما آمده است ؛ بلكه بايد نكات برجستۀ كار شما را به طور خلاصه و در يك نگاه  كلي  نشان  دهد  . تابلوي نمايش يعني پروژه در يك نگاه . مثال زير به خوبي ارتباط و ميزان مطالب تابلوي نمايش و گزارش كتبي را نشان مي دهد.

تابلوي نمايش را مثل صفحه اصلي يك سايت (homepage ) در نظر بگيريد و گزارش كتبي را مثل لينك هاي آن.

* همان طور كه از مثال بالا پيداست در صفحه اول سايت (يعني تابلوي نمايش) مطالب به صورت تلگرافي نوشته مي شود و شرح مفصل تر آن در لينك ها ( يعني  گزارش  كتبي  )  مي آيد. و اگر تابلوي نمايش را خلاصه ي اخبار در نظربگيريم گزارش كتبي مشروح خبرهاست.

انواع پروژه علمي

1-     پروژه طبقه بندي :

از آنجايي كه اين پروژه جزء مهارتهاي پايه اي مي باشد(مهارت مشاهده-مهارت طبقه بندي)بهتراست براي پايه هاي اول ودوم ابتدايي انتخاب شود.گرچه ممكن است يك دانش آموز پايه پنجم هم بر اساس علاقه بخواهد اين پروژه را انتخاب كند.

الف-1-انتخاب يك مجموعه براي جمع آوري مثل انواع برگ ,, ميوه . دانه . پوست درختان . چوب . حشرات .پر.  و.....

ب-2-تحقيق در مورد مجموعه جمع آوري شده. كتابها  _ سايتها. و افراد مطلع

ج-3-نوشتن طرح طبقه بندي بر اساس طبقه بندي ساده. دوتايي يا رتبه اي در طبقه بندي دوتايي دانش آموز چند شاخص را در جدولي سه ستونه مينويسد و از مجموعه جمع آوري شده مي شمارد چند تا آن شاخص را دارند در ستون آري و چند تا ندارد در ستون خير تعداد را مي نويسد و اين كار را با چندين شاخص بررسي ميكند مثلا در برگ صفاتي چون باريك بودن رنگي بودن دندانه دار. بو دار بودن. و ... مورد بررسي قرار ميدهد و صفاتي كه تعداد آنها از نظر آري يا نه بودن بيش از 20 درصد باشد طبقه بندي ميكند مثلا اگر در ده برگ 7  تا باريك بله و 3 تا خير باشد قابل طبقه بندي است. اما مثلا رنگي بودن 1 يا 2 برگ رنگي است و 9 يا 8 تا سبز رنگ طبقه بندي مناسب نيست.

د-4-بعد از مشخص شدن طرح طبقه بندي و پيدا كردن صفات مناسب براي طبقه بندي نوبت به خود طبقه بندي است مثلا برگهاي باريك را يه طرف مي چسباند و غير باريك را طرف  ديگر دوباره طبقه بندي بعدي برگهاي دندانه دار يه طرف و آنها كه دندانه ندارد طرف ديگر. همين طور هر تعدا د صفت مناسب طبقه بندي را انجام مي دهد و ضمنا اگر از هر برگ يك نمونه دارد در هر بار طبقه بندي از آن عكس مي گيرد و دوباره با يك صفت جديد طبقه بندي  را انجام مي دهد و روي تابلو عكس طبقه بندي را قرار ميدهد و نمونه آخر را جلو تابلو نمايش در روز نمايشگاه قرار مي دهد.(شماره گذاري برگها(نمونه ها )  فراموش نشود) 

ز-5 - مدل ديگري از طبقه بندي رتبه اي نام دارد كه در آن دانش آموز يك صفت را از ضعيف تا قوي رتبه بندي ميكند مثلا در طبقه بندي دانه ها از كوچك به بزرگ در آهن ربا از ضعيف تا قوي ....در يك پروژه همزمان ميشود. چندين طبقه بندي رتبه اي يا طبقه بندي ساده دوتايي داشت.

§       بهتراست طرحي را دانش آموز براي طبقه بندي انتخاب كند كه قابل لمس ومشاهده باشد.مثلا طبقه بندي براساس شباهت ها يا تفاوت ها  شكل .رنگ...(ستون فقرات پروژه اين است كه خود دانش آموز كار طبقه بندي را انجام دهد و اگر در ساير موارد مثل عكاسي ، ساختن تابلو و نوشتن مطالب والدين كمك كنند خللي به حق يادگيري دانش آموز وارد نمي شود.

§       برگهاي دارويي وغير دارويي را نمي توان يك طبقه بندي خوب شمرد.چون دارويي يا غيردارويي بودن را ازطريق ظاهرنمي توان تشخيص داد با

سلام. همكاران محترم. نحوه تشخيص تعداد جملات در نظم و نثر 

اميدوارم كه مفيد باشد

براي تشخيص  تعداد جملات در نظم و نثر به شيوه زير عمل مي كنيم.

 ابتدا فعلهاي متن را مي خوانيم. به تعداد فعلهاي موجود جمله داريم.

مثال  1 - : رو سر بنه به بالين ، تنها مرا رها كن  : مي بينيم كه سه فعل دارد .

پس اين مصرع سه جمله است .

مثال 2 - صياد بي روزي ماهي در دجله نگيرد  و ماهي بي اجل در خشك نميرد.

 سپس دقت مي كنيم كه آيا عبارت مورد نظر ، فعل محذوف دارد يا نه ؟

مثال 1- : يكي را گفتند : عالم بي عمل به چه ماند؟گفت : به زنبور بي عسل.

 سه فعل وجود دارد. بنابر اين قطعا  سه جمله داريم. اما با كمي دقت متوجه

مي شويم كه جاي يك فعل خالي است. بله ... در انتهاي عبارت.

گفت : به زنبور بي عسل  (ماند ). پس با توجه به فعل محذوف " ماند" ، چهار جمله

داريم.

مثال 2 - گفتمش  عزم ديار يار داري ؟ گفت آري .

مي بينيم كه سه فعل داريم و سه جمله. اما يك فعل هم محذوف است :

... آري ( دارم ) .

بنا براين اين مصرع  فوق چهار جمله دارد.

مثال 3 - هزار باره چراگاه خوشتر ازميدان // وليكن اسب ندارد به دست خويش عنان

يك فعل بيشترنداريم و يك جمله. اما اگر دقت كنيم  مي بينيم كه در مصرع اول ،

فعل ( است ) حذف شده...

هزار باره چراگاه  خوشتر از ميدان است.

 منادا هم جمله محسوب مي شود: 

گفتي به برم  بنشين يا از سر جان برخيز

فرمان برمت جانا بنشينم و بر خيزم. =  هفت جمله .

 شبه جمله ها هم يك جمله محسوب مي شوند.

مثال : آفرين ! نقاشي قشنگي كشيده اي :  دو جمله ..

 گاهي اوقات افعال اسنادي به صورت مخفف مي آيند. ( م = هستم  ،،

ي = هستي  ،، ند  =هستند ،،  يم = هستيم ) . اينها هم فعل هستند ولي به

صورت مخفف.

مثال : گفتم : مذمت اينان روا مدار كه خداوند كرمند ( هستند ). گفت غلط گفتي كه

بنده درمند.( هستند)..

مثال 2 - روزگاري است كه سودا زده ي روي توام ( هستم ) = دو جمله.

 گاهي اوقات جمله ، فقط يك فعل است. به عبارت ديگر فعلها هر چند به

تنهايي در عبارتي قراربگيرند ، يك جمله محسوب مي شوند. مثال :

گفتم غم تو دارم ، گفتا غمت سر آيد // گفتم كه ماه من شو  ، گفتا اگر بر آيد.

 بيت بالا هشت جمله است.

آرايه هاي ادبي                              

آرايه هاي ادبي براي اينكه سخن زيباوآراسته باشد به كار مي رود.آرايه ها در نظم

ونثر به كار مي رود .وآنها را از سادگي بيرون مي آورد.اين آرايه ها عبارتنداز :                      

1-تضاد  2-تشبيه   3-مراعات نظير  4-سجع  5-ضرب المثل  6-كنايه  7-مبالغه  8-جناس

9-جان بخشيدن به اشيا(انسان نمايي) يا تشخيص 0شخصيت بخشيدن)

1- تضاد:آوردن  كلمات مخا لف هم در نظم وهم درنثر فارسي وعلامت تضاد در فا رسي

(  #  )است.     مثال:دانا#نادان       باادب#بي ادب

2-تشبيه:شبيه كردن كسي به كسي يا كسي به چيزي مثال:مادر مانند فرشته مهربان است.

نكته:هر تشبيه داراي چهار ركن است.1-مشبه:كسي كه آن را به چيزي شبا هت مي دهيم.

2-مشبه به:چيزي كه مشبه را به آن شباهت مي دهيم.3-وجه شبه :به چيزي كه بين مشبه

ومشبه به مشترك است.4-ادات تشبيه:به كلمه هاي(مثل .مانند. همانندو .....) مي گويند.

در مثال بالا مادر مشبه   فرشته مشبه به       مهربان وجه شبه      مانند ادات تشبيه است.

3- مراعات نظير:آوردن كلماتي كه از لحاظ معني به هم نزديك باشند.مانند:گل- سبزه-چمن

 4-سجع:وقتي در نثري از كلمه هاي آهنگ دار وهما هنگ استفاده شود به  آن كلمه ها سجع مي گو يند.مثال:الهي يكتاي بي همتايي بر همه چيز بينايي و ودر همه حال دانايي.

5-ضرب المثل:سخني كو تاه و شيرين است كه داراي معني گسترده و زياد است.

مثال:جوينده يابنده است.

6-كنايه:جمله يي است كه داراي دو معني است يكي ظاهري و ديگري باطني كه هدف ما معني

باطني آن است.  مثال:پنبه را از گوشت بيرو ن بياور. كنايه از خوب گوش دادن است.

7-مبالغه:كلامي كه دور از واقعيت          است ودر عالم هرگز اتفاق نمي افتد.

مثال:آن قدر ايستادم كه زير پام علف سبز شد.  از تعجب شاخ در آوردم.در شاهنامه فردوسي زياد بكار رفته .شود كوه آهن چه درياي اب .اگر بشنود نام افراسياب

8-جناس:        آوردن كلماتي كه داراي يك جنس هستند ولي داراي معني متفاوت است.وشنونده بايد كمي

فكر كند تا معني آن را بفهمد. گور اولي:گوره خر     گور دومي:قبر

مثال:بهرام كه گور مي گرفتي همه عمر         ديدي كه چگونه گور بهرام گرفت

9-تشخيص يا جان بخشيدن به اشيا كه نويسنده به موجو دات بي جان  جان مي بخشد يا از زبان جانداران بي زبان( گياهان.حيوانات ) سخن مي گويد.

مثال:نشد چشمه از پاسخ سنگ سرد       به كندن در استاد ابرام كرد                   

همان گونه كه مي بينيد در بيت بالا به چشمه و سنگ جان و شخصيّت داده است.

براي تقويت روانخواني

چند عامل مهم هست

http://s8.picofile.com/file/8310601892/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%84_%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA%D9%86.ppt.html

http://s8.picofile.com/file/8310601850/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF_%D9%85%D8%A4%D8%AB%D8%B1.pptx.html